خطبه‌های آتشین

امام سجاد(علیه السلام)برای روشنگری مردم و تبیین معارف حقه و پرده‌برداری از چهره منفور بنی‌امیه خطبه‌هایی ایراد فرمودند که اهم آنها از این قرار است:

* خطبه کوفه

امام چهارم(علیه السلام)به جمعیتی که برای تماشای اسیران آمده بودند اشاره کرد که ساکت شوند. همه سکوت کردند، آنگاه پس از ستایش خدای متعال خود را معرفی فرمود و با سخنان کوتاه و جانگداز در آن محیط اختناق و ارعاب، طوفانی به پاکرد.

خطبه امام(علیه السلام)چنان در عمق روح و جان مردم نفوذ کرد که ناگهان از هر سو صدای شیون و ندای ندامت بلند شد و مردم همگی از آن حضرت اعلام حمایت نمودند و از دشمنان آنان برائت جستند.

*خطبه شام

مردم شام در اثر تبلیغات 40 ساله معاویه شناخت صحیحی از اسلام و خاندان نبوت(علیه السلام)نداشتند. امام سجاد(علیه السلام)با کلام خود در مجلس یزید و در مقر حکومت اموی غوغایی ایجاد کرد و در میان اقشار مختلف مردم چنان تحولی به وجود آورد که یزید از ترس شورش مردم، به موذن دستور داد تا اذان بگوید اما با ادامه سخنان امام(علیه السلام)فشار افکار عمومی بر یزید اوج گرفت و او مجبور شد بر خلاف مواضع قاطع قبلی، خود را تبرئه کند و مسوولیت فاجعه کربلا را به گردن ابن زیاد بیاندازد.

* خطبه مدینه

هنگامی که کاروان امام(علیه السلام)به نزدیکی مدینه رسید مردم مطلع شده و به استقبال آنها آمدند. امام سجاد(علیه السلام)در میان آنها خطبه شورانگیزی ایراد فرمود و در ضمن آن صحنه جانگداز عاشورا و جنایات بنی امیه را بازگو کردند و با بیانات روشنگرانه خود پرده از حکومت جائر یزید برداشتند و اذهان مردم مدینه را نسبت به بنی‌امیه آگاه کردند و این زمینه‌ای شد که بسیاری از قیام‌ها بر علیه امویان در مدینه شکل بگیرد.

دوم: تبیین معارف حقه و مبارزه در قالب دعا

امام زین العابدین(علیه السلام)در محیطی که ارعاب و اختناق حاکم بود مباحث سیاسی و اصول اعتقادی را در قالب دعا بیان می‌فرمود که مهم‌ترین آنها مساله امامت و رهبری حقیقی جامعه اسلامی و غصب و تصاحب آن توسط حکام جور بود.

سوم: برخورد و مبارزه با علمای درباری

اینان کسانی بودند که فکر و ذهن، مردم را به سوی بنی‌امیه جهت می‌دادند و آنان را با وضعی که بنی‌امیه خواستار آن بودند تا در جامعه حاکم باشد، عادت می‌دادند و افکار ناشایست و فرهنگ نادرست اموی را در قالب اسلام به خورد مردم می‌دادند.

به عنوان مثال برخورد شدید امام(علیه السلام)با ‘محمد بن مسلم زهری’ محدث برجسته درباری است.