بانویم معصومه علیهاالسلام ! میلادت، نور به چشم‏ها می‏پاشد

و سرور به دل‏ها؛ و رایحه بهشتی‏ات،

مشام دل را با عطر خوش حضور می‏ نوازد؛

میلادت مبارك

پيامبر اكرم صلی ‏الله‏ عليه‏ و‏آله وسلم در كنار ديگر عبادت‏ها، به اعتكاف توجه ويژه‏ اى داشت. آن حضرت براى انجام اين مهم، بر اعتكاف ماه رمضان، به ويژه دهه آخر آن اهتمام مى‏ ورزيد و آن را با دو حج و دو عمره برابر مى‏ دانست.

پيامبر ابتدا دهه اولِ ماه رمضان، سپس دهه دوم و در نهايت، دهه سوم اين ماه را براى انجام اعتكاف برگزيد و پس از آن، تا آخر عمر، بر اعتكاف در دهه آخر ماه رمضان مداومت داشت. چون دهه آخر ماه رمضان فرا مى‏رسيد، پيامبر رخت‏خواب خويش را جمع مى‏كرد و خود را كاملاً آماده عبادت مى‏ ساخت و در زير سايبانى كه براى ايشان فراهم مى ‏شد، عبادت مى‏ كرد.

ایشان مى ‏فرمايند: «هر كس در ماه رمضان ده روز معتكف شود، ارزش آن معادل دو حج و دو عمره است».

ـ امام خمينى رحمه‏ الله مى‏ فرمايد: «با فضيلت‏ ترين اوقات اعتكاف ماه رمضان است و برترين ايام ماه رمضان، دهه آخر آن است».

ـ از آنجا كه اعتكاف بدون روزه محقق نمى‏ شود، ايامى كه روزه آن مستحب است، مانند سيزده، چهارده و پانزدهم ماه رجب، زمان مناسبى براى اعتكاف است و ثواب آن افزون‏تر خواهد بود. امروزه در كشور ما اعتكاف در اين ايام رواج دارد. بنابراين، جا دارد فضيلت اعتكاف در دهه آخر ماه رمضان نيز براى مردم بيان شود تا به سنّت و روش پيامبر اكرم صلى ‏الله‏ عليه ‏و‏آله و ائمه معصومين عليهم‏السلام اقتدا شود.

معیار نزدیکی به پیغمبران

براساس همین تحلیل، نزدیکی جایگاه های مردم به پیغمبران نیز بستگی به نوع مسئولیت و نوع عملکردشان دارد.

پیغمبر گرامی اسلام(ص) فرمود: «أَقْرَبَ النَّاسِ مِنَ دَرَجَة النُّبُوَّة، أَهْلَ الْعِلْمِ وَ الْجِهَادُ. أَمَّا أَهْلُ الْعِلْمِ فدلوا النَّاسَ عَلی ما جَاءَتْ بِهِ الرُّسُلُ. وَ أَمَّا أَهْلُ الْجِهَادُ فجاهدوا بِأَسْیَافِهِمْ عَلَی مَا جَاءَتْ بِهِ الرُّسُلُ»المحجه البیضاء، ج 1، ص 14

علماء دین به خاطر مسئولیت و وظیفه ای که بر عهده دارند به عنوان «ورثه انبیاء» معرفی شده اند. علماء دین کسانی هستند که با جسم و جان، با دست و زبان در خدمت اسلام اند.

مردم در پرتو آشنایی با عالمان اصیل، دین را می شناسند، احکام را فرا می گیرند، اخلاقشان را اصلاح می کنند. معرفت عالم دین، موقعیت دینی مردم را مشخص می کند.

حضرت علی(ع) می فرماید: «مَعْرِفَةُ الْعالِمِ دِینٌ یُدَانُ بِهِ بِهِ یَکْسِیُهُ (یُکْسِبُهُ) الطَّاعَةَ فِی حَیَاتِهِ وَ جَمِیلَ الْأُحْدُوثَةِ بَعْدَ وَفَاتِهِ،

معرفت به عالم، دین و آئینی است که پذیرفته می شود، با این معرفت انسان در زندگی هم راه طاعت را می آموزد، و هم کار نیکو برای بعد وفاتش می اندوزد».معجم غررالحکم، ج 2، ص 1840

این یک حقیقت غیر قابل انکار است که اقشار مختلف جامعه و ازجمله علماء دین، نوع عمل کردشان، نشان می دهد که از چه سنخی و از چه صنفی هستند!

این عالم ربانی و بی اعتنا به دنیا و پیروز بر هوای نفس است که دین را به مردم می آموزد و دینشان را حفظ می کند و چراغ راه و عَلَم راهنمای سعادت و آرامش آنهاست. اهل دین دلباخته او می شوند و برای اجرای دستور او فداکاری می کنند، و حتی از جان مایه می گذارند.

عالم الهی فراموش نمی شود. او در دل ها جای می گزیند!

حضرت علی(ع) می فرماید: «هَلَکَ خُزَّانُ الْأَمْوَالِ وَ هُمْ أَحْیَاءٌ وَ الْعُلَمَاءُ بَاقُونَ مَا بَقِیَ الدَّهْرُ أَعْیَانُهُمْ مَفْقُودَةٌ وَ أَمْثَالُهُمْ فِی الْقُلُوبِ مَوْجُودَةٌ…؛ گردآورندگان دارایی ها در همان حال زندگی مرده اند، و علماءِ ربّانی پایدارند، تا روزگار پایدار است. جسم های آنها گم شده، اما نقش های آنها بر صفحه دل ها موجود است».نهج البلاغه، حکمت شماره 139.

“از اسیری تا امیری”

حضرت علی(ع) در بیابانی کوتاه سه قاعده و سه معیار،

برای ارزیابی روابط اجتماعی بیان می کند

و اینکه نوع ارتباط هر کس با دیگران، ارزش و جایگاه او را مشخص می سازد!

می فرماید: «احْتَجْ إِلَی مَنْ شِئْتَ تَکُنْ أَسِیرَهُ- وَ اسْتَغْنِ عَمَّنْ شِئْتَ تَکُنْ نَظِیرَهُ وَ أَفْضِلْ عَلَی مَنْ شِئْتَ تَکُنْ أَمِیرَه؛

به هر کس که خواهی محتاج باش، اسیر او خواهی بود. و از هرکه خواهی بی نیازی ورز،

آنوقت نظیر او خواهی بود. و به هر کس که خواهی نیکی و فضیلت بخش، امیر او خواهی بود.»بحارالانوار، ج 77، ص 421

در پرتو این بیان خورشیدسان، به راحتی می توانیم با تحلیلی کوتاه، دریابیم که

ارتباط هر فردی، یا هر قشری با دیگران و نیز ارتباط کشوری با کشور دیگر از چند حالت خارج نیست!

قرآن کریم، برای زن و مرد با حفظ مدار هر یک، نقشی تاریخی قائل است، زیرا همان گونه که نقش آفرینی تاریخی صدیقین و قدیسین را بیان می کند؛ نقش آفرینی تاریخی صدیقات و قدیس ها را نیز بیان کرده است.

امام خمینی(ره) در مورد نقش تاریخی زن نوشته شده است که از نظر می گذرد؛

مقصود از نقش تاریخی زن این است که آیا اساسا زن در ساختن تاریخ نقشی داشته یا نه و اگر داشته، نقش مستقیم داشته یا غیر مستقیم و دیدگاه قرآن در این باره چیست؟ در اینکه زن نقش غیرمستقیم در ساختن تاریخ دارد، کسی منکر نیست، زیرا تأثیر زن در ساختن مرد بیش از تأثیر مرد در ساختن زن است؛ زن به عنوان مادر، نقش محوری و تعلیمی در سرنوشت فرزندان دارد.

شهید مطهری نقش مستقیم زن در تاریخ را با سه دیدگاه به صورت زیر بیان کرده است:

۱) زن، بدون نقش و شیء با ارزش: نگاه اول این است که برای زن هیچ گونه نقش مستقیمی در ساختن تاریخ قائل نبوده و برای او جز زائیدن و تربیت بچه و اداره داخل خانه نقشی دیگر مد نظر قرار ندهیم. بدین معنا که نقش زن در اجتماع نقش غیرمستقیم بوده و در درون خانواده از راه تأثیر خود بر مردان به عنوان یک شیء با ارزش و گرانبها نقش خود را ایفا کرده است.

۲) زن، دارای نقش و شخص بی ارزش: صورت دوم در نگاه تاریخی زن این است که زن عامل مؤثر در تاریخ است و نقش مستقیم در تاریخ دارد نه به عنوان شیء، اما شخص بی ارزش. در این نگاه ممکن است در بعضی جهات شخصیت زن بالا رود، مانند علوم و … و در این زمینه ها نقشی ایفا کند، ولی با گسست حریم بین زن و مرد، دیگر آن موجود گرانبها برای مرد نیست؛ زیرا ارزش زن در حفظ طبیعت زن است. آنچه در طبیعت زن وجود دارد این است که خودش به عنوان یک شیء گرانبها مرد را در تسخیر داشته باشد. آنجا که حریم دریده شود و زن از حالت اختصاص خارج شود و به صورت ارزان در اماکن عمومی برای سرگرمی و هوس بازی و در کوچه و بازار برای چشم چرانی و در مغازه ها برای جذل مشتری منفعت طلبان و شرکت های تجاری ظاهر شود، از ارزش خودش می افتد.

۳) زن، دارای نقش و شخص باارزش: صورت سومی هم وجود دارد و آن این است که زن به صورت یک شخص با ارزش است؛ یعنی از یک طرف شخصیت روحی و معنوی داشته باشد و از طرف دیگر، در اجتماع مبتذل نباشد، یعنی نه محدودیت و نه اختلاط، بلکه حریم. حریم مسئله ای است بین محدودیت زن و اختلاط زن و مرد. اسلام نقش آفرینی و حفظ شخصیت و ارزش زن را در پرتو رعایت حریم بین زن و مرد می داند. عفاف در جامعه، سلامت روانی و استوار بودن کانونهای خانوادگی، با رعایت ضوابط اسلامی حاصل می شود. اسلام برای زن شخصیت می خواهد نه ابتذال.

با توجه به آنچه بیان شد، سه دیدگاه در نقش تاریخی زن وجود دارد:

۱) نقش تاریخی ندارد، بلکه تاریخ به دست مرد ساخته شده است.

۲) زن و مرد در تاریخ نقش داشته، ولی مرد و زن به صورت مختلط، بدون آنکه مردم در مدار خودش قرار بگیرد و زن در مدار خودش، یعنی تاریخی که در آن این منظومه به هم خورده است؛ مرد در مدار زن قرار می گیرد و زن در مدار مرد.

۳) زن و مرد نقش دارند، اما با حفظ مدارشان.

قرآن کریم، دیدگاه سوم را تأیید می کند، زیرا همان گونه که نقش آفرینی تاریخی صدیقین و قدیسین را بیان می کند؛ نقش آفرینی تاریخی صدیقات و قدیس ها را نیز بیان کرده است.